Op 28 december 1979 kraakten ‘ongeveer vijftig scholieren en ex-scholieren zonder werk’ drie kwartier lang het monumentale pand Breestraat 24. Hierdoor wordt kraken ingezet als een politiek middel om aandacht te vestigen op woningnood. Opvallend is de korte duur van de actie en de verschillen in visies van lokale politici op de zaak.
Breestraat 24 pand was eigendom van de gemeente Leiden en stond al ‘enige tijd’ leeg. De actie volgde op een informatie- en discussiemiddag van het Actiecomité Huisvesting voor Scholieren en Werkloze Schoolverlaters (AHSWS) in het scholierencentrum Breehuys, tegenover Breestraat 24. De actie is interessant omdat kraken expliciet werd ingezet als een ‘democratisch politiek middel’ en een ‘uiting van huisvestingsnood’. Ook werden meerdere politici aan het woord gelaten in de berichtgeving over de actie.
Het Leidsch Dagblad plaatste een dag na de kraakactie een uitgebreid artikel over het voorval. Eerst werd hierin de actie uitgebreid beschreven. Deelnemers zouden na de informatie- en discussiemiddag ‘gewapend met spandoeken en een pan soep’ naar het gebouw zijn getogen. Via een openstaande deur zouden ze het gebouw hebben betreden. Ze hingen spandoeken aan de gevel met teksten als: ‘Ook jongeren willen wonen’ en ‘Geen uitstel van bouwplannen’.
Woningnood huisbazenbrood, en de jongeren de lul, veel te weinig huizenspul Er werd zelfs een pop, die wethouder Waal moest voorstellen, opgehangen aan de vlaggenmast en er werd een lied gescandeerd dat speciaal voor de actie was geschreven: ‘Woningnood huisbazenbrood, en de jongeren de lul, veel te weinig huizenspul’. Voorbijgangers kregen stencils met daarop de eisen van de jongeren. De jongeren stelden de politie zelf op de hoogte van hun actie. Er kwamen twee agenten op deze melding af, maar zij deden verder niets.
Opvallend is dat twee PSP-raadsleden en een assistent van de PPR-fractie deelnamen aan de kraakactie. Zij waren eerder aanwezig geweest bij de informatie- en discussiemiddag en besloten hierna de kraakactie bij te wonen. D’66-raadslid Hoekema was niet aanwezig geweest, maar liet na afloop weten dat hij het ‘schadelijk’ vond dat er zoveel kantoorruimte leegstond in Leiden. Ook stelde hij dat jongeren zich zouden moeten kunnen inschrijven als woningzoekende vanaf een leeftijd van 16 jaar in plaats van 18. Wel vond hij dat krakers niet automatisch recht hadden op een woning als ze uit hun voorgaande woning waren gezet.
Ook de CPN liet aan het Leidsch Dagblad weten wat zij van de zaak vond. Woordvoerder Los stelde dat er een ‘speciale woningstichting voor scholieren en schoolverlaters’ moest komen en dat er eenheid onder de Leidse woningzoekers gecreëerd moest worden. ‘Huisvesting is immers een klassevraagstuk.’ Leidsch Dagblad 29 december 1979
Twee weken na de actie overhandigde het AHSWS een petitie aan burgemeester Vis waarin zij opnieuw haar eisen kenbaar maakte: meer goede en betaalbare woningen; ook voor jongeren beneden de achttien jaar; de bouw van woningen voor één- en tweepersoonshuishoudens; uitbreiding van de projecten voor begeleide kamerbewoning; de oprichting van een daklozencentrum en aanpassing van huurprijzen aan het inkomen van de jongeren. Ook vond het AHSWS dat leeftijd geen criterium meer moest zijn bij het toewijzen van woningen: ‘Er zal meer van de urgentie moeten worden uitgegaan’, aldus de petitie.
Bovendien eiste ze dat de gemeente een ‘actief vorderingsbeleid’ zou gaan voeren om zo op te treden tegen leegstand. ‘Verder dient de politie op te treden tegen knokploegen in plaats van tegen krakers die uit pure nood te werk gaan.’ Leidsch Dagblad 10 januari 1980
Conclusie
De gebeurtenissen rondom Breestraat 24 laten zien dat kraakacties uitstekend gebruikt konden worden als politiek drukmiddel. De AHSWS kraakte het pand immers slechts om de aandacht te vestigen op de huisvestingsnood in Leiden en niet met de intentie om het pand permanent te gaan bewonen. Dit soort korte expliciet politieke acties waren niet ongewoon in Leiden. Zo werd de Pelikaanflat al in 1973 gekraakt uit protest tegen de slechte woningvoorzieningen voor jongeren.
Leidsch Dagblad 29 december 1979, 10 januari 1980