1970
'71
'72
'73
'74
1975
'76
'77
'78
'79
1980
'81
'82
'83
'84
1985
'86
'87
'88
'89
1990
'91
Landelijke en regionale kranten: één aanpak, verschillende uitkomsten
gepubliceerd op 15 mei 2018 door Marcha van Wijk

Het onderzoek naar Eurodusnie baseert zich vooral op de regionale verslaggeving van het Leidsch Dagblad. Het collectief verwierf echter ook landelijke bekendheid en verscheen daarmee regelmatig in landelijke kranten. Waren er eigenlijk grote verschillen tussen de regionale verslaggeving van het Leidsch Dagblad en de landelijke verslaggeving van de Volkskrant en het NRC?

‘We hebben natuurlijk gewoon dezelfde journalistieke wetten: hoor en wederhoor.’Wim Koevoet en Binnert Glastra werkten in de tijd van Eurodusnie voor het Leidsch Dagblad. Volgens hen was de aanpak van regionale en landelijke kranten nagenoeg hetzelfde. Koevoet verklaarde: ‘Je maakt interviews, je maakt sfeerreportages, ja en we hebben natuurlijk gewoon dezelfde journalistieke wetten: hoor en wederhoor.’

Toch zijn er aanzienlijke verschillen in de berichtgeving te vinden. Regionale kranten hebben een andere doelgroep dan landelijke kranten en schrijven vanuit een ander perspectief. Het Leidsch Dagblad schreef regelmatig over Eurodusnie als op zichzelf staand collectief. De landelijke verslaglegging ging meestal juist over Eurodusnie als actor in een bredere context.

Dit bleek bijvoorbeeld na de aanslagen op het World Trade Centre in 2001. Mensen waren bang voor meer aanslagen en activisten werden al snel als terroristen gezien. Dat bracht hen in moeilijkheden. De Volkskrant schreef een artikel over de moeilijkheden van anti-globalistische groeperingen. Het artikel ging niet over Eurodusnie, maar het collectief werd wel benoemd, naast Attac en Naomi Klein:

‘De nooit officieel benoemde woordvoerders van de anti-globalisten: Naomi Klein, Attac, Eurodusnie en anderen.’‘En dan volgt het bekende rijtje: tegen het kapitalisme, tegen WTO, Wereldbank en IMF, tegen multinationals en ten slotte tegen de politiek van de VS. Ze worstelen er allemaal mee, de nooit officieel benoemde woordvoerders van de anti-globalisten: Naomi Klein, Attac, Eurodusnie en anderen. Een enorme omweg moeten ze maken om nog bij hun punt uit te komen. Maar de sympathie en de aandacht voor dat standpunt bij de burgers en de pers – die de afgelopen maanden juist snel groeide – zijn verdwenen.’ Volkskrant 3 oktober 2001

Landelijke kranten schreven regelmatig achtergrondartikelen waar zij Eurodusnie kort in noemden. Dit liet zien dat landelijke kranten Eurodusnie serieus namen als het over zaken als antikapitalisme en antiglobalisme ging. Het Leidsch Dagblad schreef juist vaak kortere artikelen met aankondigingen en verslagen van activiteiten.

Ook kwamen er in landelijke kranten andere onderwerpen aan bod. Hoewel de berichtgeving in Leiden vooral over activiteiten van Eurodusnie ging, schreven landelijke kranten vooral achtergrondartikelen waarin het collectief in een breder geheel werd geplaatst. Een voorbeeld hiervan is de campagne tegen de Europese Grondwet in 2005. Eurodusnie protesteerde daartegen en in het Leidsch Dagblad verschenen een aantal artikelen over de manier van demonstreren en over de subsidie die zij hadden aangevraagd voor de demonstratie. Er werden een aantal ingezonden brieven geplaatst van mensen die vonden dat Eurodusnie geen subsidie had moeten krijgen om tégen de Europese Grondwet te protesteren.

Het Leidsch Dagblad schreef hier een paar artikelen over, maar in de landelijke kranten kreeg dit veel meer aandacht. Eurodusnie werd vaak genoemd als tegenstander van de Grondwet, maar wel in een breder kader. Er waren echter ook een paar artikelen die specifiek over Eurodusnie gingen.

Dit was bijvoorbeeld het geval toen Eurodusnie bij een geschil tussen Eurodusnie en het Instituut voor Publiek en Politiek. Het IPP had een stemwijzer gemaakt voor het referendum over de Europese Grondwet, maar Eurodusniërs die deze hadden ingevuld kwamen als vóórstander van de grondwet uit de test. Dit terwijl zij juist fel tegen waren. Dat zorgde voor onvrede over de stemwijzer en zij besloten zelf een alternatieve stemwijzer te maken. Zij gebruikten hiervoor echter een soortgelijke naam als het IPP en dit instituut spande een rechtszaak aan tegen Eurodusnie, die volgens hen gebruik zou maken van de bekendheid van het IPP. NRC 28 april 2005

Dit was slechts een uitzondering. Meestal berichtten de landelijke kranten over grote en spectaculaire acties van Eurodusnie. Het Leidsch Dagblad schreef juist ook over de kleinere en mislukte acties, waardoor er meer nuances waren in de berichtgeving zaten. Daardoor leek het alsof zij Eurodusnie niet altijd serieus namen, bijvoorbeeld bij de acties tegen oorlog waarbij de opkomst vaak laag was.

De landelijke kranten misten die nuances, omdat alleen de grote en belangrijke acties daarine verschenen. Glastra verklaarde dat berichten een landelijke importantie moeten hebben voor een landelijke krant. Een regionale krant, zoals het Leidsch Dagblad, doet vooral bericht als het gevolgen heeft voor de buurt. Of als er een ‘bepaalde activiteit is, verzoening naar de buurt. Of een mooi maatschappelijk evenement is daar ergens. Dat wordt pas landelijk als het echt meeslepend wordt.’

‘Er zit, zo heb ik ervaren, een soort houdbaarheids-datum op je.’Bovendien heeft een regionale journalist ander contact met de betrokkenen dan een landelijke krant. Koevoet meende zich te herinneren het nummer van de woordvoerder van Eurodusnie te hebben. Bovendien kwam hij regelmatig in de Vrijplaats en kende de mensen daar. Het moeilijke daarvan vond hij dat hij de mensen over wie hij soms kritisch schreef, gewoon op straat tegen kon komen. ‘Er zit, zo heb ik ervaren, een soort houdbaarheidsdatum op je dan. En die is korter dan dat je bij een landelijke krant werkt.’

Hoewel journalisten van zowel landelijke als regionale kranten vanuit dezelfde principes, zoals hoor en wederhoor, werken zijn er dus ook aanzienlijke verschillen. Zowel voor een (kritische) journalist als voor de stukken die hij of zij produceert. Regionale en landelijke kranten hebben een verschillende doelgroep en hun artikelen zijn daarop aangepast. In de landelijke media had Eurodusnie een andere relevantie en werd zij vaak in een breder debat geplaatst. In het Leidsch Dagblad gingen artikelen juist over directe acties en evenementen en was Eurodusnie een op zichzelf staand collectief. Waar de Volkskrant en het NRC vaak de nuances misten, schoot het Leidsch Dagblad soms te kort in de bredere inbedding van Eurodusnie in landelijke of globale processen.