In 1979 verstoorden Leidse krakers tot vier keer toe een gemeentevergadering. Ze waren het niet eens met het woningbeleid en lieten dit op een creatieve, maar soms ook agressieve wijze zien.

Op 26 februari 1979 zorgden ongeveer zestig krakers voor een ‘groot tumult’ in het stadhuis. Tijdens een vergadering van de raadscommissie voor de volkshuisvesting gaven ze ‘op luidruchtige en emotionele wijze’ uiting aan hun wantrouwen over het woningbeleid van de gemeente. Gemeentewoningen zouden te lang leeg staan, het toewijzingsbeleid van de gemeente zou falen en gekraakte panden zouden expres toegewezen worden aan woningzoekenden. Zie ook: Maatregelen tegen krakers

‘Een van de aanwezigen die volledig over zijn toeren raakte (…) liet in niet mis te verstane bewoordingen weten doodziek te worden van “het gezeik en geouwehoer” van de leden van de commissie’, aldus het Leidsch Dagblad. Leidsch Dagblad 27 februari 1979

‘We hebben de zaal helemaal plat gespeeld’De aanwezigen uitten hun onvrede ook op een creatieve wijze. Maarten Witkam, die in die tijd lid was van de Leidse Kraakbond, vertelde hierover in een interview: ‘We gingen op de tribune zitten en hebben daar het Lied voor Betere Woningverdeling gezongen, met een blazersbegeleiding! We hebben de zaal helemaal plat gespeeld.’

Ontruiming van de publieke tribune

Twee maanden later, op 21 mei 1979, zorgden de krakers opnieuw voor ophef in het gemeentehuis. Een grote groep actievoerders onderbrak een raadszitting en vergrendelde de toegangsdeur van het gemeentehuis. Een woordvoerder van de krakers begon een verklaring voor te lezen, terwijl anderen de papieren versie van deze verklaring uitstrooiden over de raadsleden vanaf de publieke tribune. Deze waren compleet overrompeld en ook loco-burgemeester Waal wist in eerste instantie niet goed wat te doen. Hij maande de krakers tot ordentelijkheid en stilte, maar dit verzoek kreeg geen gehoor. Hij schorste de vergadering daarop en spoorde iedereen aan de zaal te verlaten. Een groot deel van de raadsleden en de bezoekers deed dit, eerst via de nooduitgang en daarna via het raam. Dit leverde veel hilariteit op, zoals te zien is op een foto die het Leidsch Dagblad linksboven een artikel over het voorval plaatste.

‘Fors geduw en getrek’De krakers bleven echter waar ze waren. Na overleg met de politie, besloot Waal over te gaan tot ontruiming van de raadszaal. Hierbij werd ‘geen grof geweld’ gebruikt, enkel ‘fors geduw en getrek’, aldus het Leidsch Dagblad. Nadat de krakers verwijderd waren, werd de publieke tribune gesloten. De gemeenteraad ging verder met de orde van de dag, zonder nog in te gaan op het voorval. Buiten het gemeentehuis was het nog enige tijd onrustig – onder andere omdat een aantal boze actievoerders een Hitlergroet bracht aan een van de agenten- maar uiteindelijk droop de groep af en werd het weer rustig rondom het gemeentehuis. Leidsch Dagblad 22 mei 1979; Leidsch Dagblad 22 mei 1979; Leidsch Dagblad 22 mei 1979

Een dag later was het weer raak. PSP-raadslid Passchier wilde de eisen van de krakers aan de orde stellen in de raadscommissie voor de volkshuisvesting, maar wethouder Verboom en een meerderheid van de commissie liet blijken hier niets voor te voelen. Passchier besloot op te stappen: ‘Zij zei niet verder te willen vergaderen en niet langer de medeverantwoordelijkheid te willen dragen voor het gemeentelijke huisvestingsbeleid’, aldus het Leidsch Dagblad. Vanaf de publieke tribune herhaalden de aanwezige krakers hierop luidkeels de verklaring van de avond ervoor en hieven een ‘massaal spreekkoor’ aan. De meeste raadsleden verlieten direct de zaal. Sommige bleven echter nog even om met de krakers te praten. Rond een uur of negen vertrokken de krakers vrijwillig.

Ze besloten hun actie voort te zetten op een bijeenkomst van de Leidse afdeling van de PvdA. ‘Uiteindelijk is de PvdA-wethouder [red: Verboom] verantwoordelijk voor het wanbeleid’, aldus de actievoerders. Na de rumoerige binnenkomst van de krakers verliep de bijeenkomst rustig. Ze kregen de gelegenheid om hun verklaring voor te lezen en hielden zich verder stil. Leidsch Dagblad 23 mei 1979

‘Wij eisen geen uitzettingen’Een kleine maand later werd er weer actie gevoerd tegen het woningbeleid in het gemeentehuis. Ongeveer dertig medestanders van de krakers van het Herengracht/Zijlsingelgebied ontrolden tijdens een gemeenteraadsvergadering spandoeken met daarop teksten als: ‘Wij eisen geen uitzettingen’ en ‘Het Waardbeleid kraakt aan alle kanten’. Burgemeester Vis liet de gemeenteraad in eerste instantie doorvergaderen omdat de krakers hun actie in stilte voerden. Na enige tijd werd er echter vanaf de tribune geroepen: ‘Dit is een uitzending van de Partij van de Arbeid’ waarna de actievoerders een opname vanaf een bandrecorder afspeelden. Vis besloot de zitting te schorsen en de krakers verlieten de publieke tribune vrijwillig onder het zingen van het nummer ‘Op, socialisten, sluit de rijen’. Leidsch Dagblad 12 juni 1979

Conclusie

Het verstoren van gemeentevergaderingen paste binnen een bredere ontwikkeling die plaatsvond aan het einde van de jaren zeventig. Leidse krakers werden steeds mondiger en lieten hun eisen duidelijk horen. Ze drongen erop aan dat er ook daadwerkelijk iets met deze eisen gedaan zou worden en schuwden de publiciteit niet. Dit ging gepaard met een toenemende samenwerking tussen krakers, waarin de Leidse Kraakbond de belangrijkste schakel was. De gebeurtenissen van eind jaren zeventig kunnen gezien worden als de aanloop naar de rumoerige jaren tachtig, waarin het onder andere op Woninginnedag flink uit de hand liep in Leiden.

In Amsterdam waren de jaren zeventig ook al erg rumoerig. Eind 1979 werd daar de Groote Keijser gekraakt, een van de meest spraakmakende gebeurtenissen uit de Nederlandse kraakgeschiedenis. De krakers van dit pand voerden vele acties, waaronder het bezetten van een gemeenteraadsvergadering eind 1979. Dit ging er veel gewelddadiger aan toe dan in Leiden. Actievoerders gooiden rookbommen naar binnen en er ontstond een zeer dreigende situatie. Waar de Leidse raadsleden lachend het raam uitklommen, stonden de Amsterdamse raadsleden doodsangsten uit. Dit laat zien hoe groot de verschillen tussen Amsterdam en Leiden waren. Zelfs in de jaren tachtig kwamen de Leidse krakers niet in de buurt van het geweld en de dreiging die van de Amsterdamse krakers uitging. Andere Tijden 14 december 2010

Leidsch Dagblad: 27 februari 1979; 22 mei 1979; 22 mei 1979; 22 mei 1979; 23 mei 1979; 12 juni 1979